Nu Egypte het nieuws domineert, zijn de berichten over het euro-experiment wat
naar de achtergrond verschoven. Een antwoord op de fundamentele
onevenwichtigheden in de eurozone is echter nog steeds niet gevonden. Anders
dan vaak verondersteld wordt, zijn het de ‘PIIGS-landen’ zelf die baat
zouden hebben bij het vertrek uit de eurozone. Maar weinigen zien dat
vooralsnog in…
Ter onderbouwing van de stelling dat het een kwestie van tijd lijkt voordat
het eerste euroland besluit de eenheidsmunt te verlaten enkele cijfers
(Europese Commissie, 2010): De begrotingstekorten: Ierland: 11,7%, Spanje:9,8%,
Griekenland: 9,3%, Portugal: 8,5%, Italië: 5,3%
Hoewel het maximale begrotingstekort van een euroland drie procent mag
bedrage, volgens ‘Het Verdrag van Maastricht’, bedraagt het gemiddelde
tekort in bovengenoemde landen het drievoudige. De afgesproken ‘ijzeren
begrotingsdiscipline’ blijkt niet veel meer dan een wassen neus.
De staatschulden van deze landen dan? In hetzelfde EU-verdrag was hiervoor een
plafond van 60 procent afgesproken…
|
|
Staatsschuld als % bbp |
werkloosheid |
|
Griekenland |
124,9% |
11,8% |
|
Italië |
118,2% |
8,8% |
|
Portugal |
85,8% |
9,9% |
|
Ierland |
77,3% |
13,4% |
|
Spanje |
64,9% |
19,7% |
De staatsschuld in zowel Ierland als Spanje lijkt nog enigszins beheersbaar.
Maar vergis je niet: doordat de rente hier jarenlang op een te laag niveau
gelegen heeft, heeft zich hier een enorme bubbel op de huizenmarkt
ontwikkeld waarbij zelfs de Amerikaanse huizenbubbel in het niet valt. In
Amerika stegen de huizenprijzen tussen 2000 en 2006 met ongeveer 80 procent.
In Ierland en Spanje verdrievoudigden (!) de huizenprijzen in deze jaren.
Zowel in Ierland als in Spanje is de bubbel inmiddels gebarsten en dalen de
prijzen in hoog tempo. Als direct gevolg daarvan zitten de banken in zwaar
weer. Gevolg: de Ierse en Spaanse overheden ontkomen er niet om aan hun
banken te redden. En gevolg daarvan is dat de schuldratio's in zowel Ierland
als in Spanje in sneltreinvaart verder zullen oplopen.
Griekenland
Griekenland dan. Het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en de Europese
Centrale Bank (ECB) eisen als voorwaarde voor uitgifte van noodleningen dat
de Griekse economie competitiever wordt. Hiertoe worden in Griekenland de
lonen en uitkeringen verlaagd. Een soort 'interne devaluatie' dus om de
concurrentie met andere eurolanden beter aan te kunnen.
Stel nu dat Griekenland erin slaagt het algemene prijsniveau - en daarmee de
omvang van de Griekse economie - in een jaar of drie met zo'n 20 procent te
verlagen. In dat geval worden de schulden des te ondragelijker. De Griekse
staatsschuldratio stijgt dan namelijk van 124,9 procent nu naar ongeveer 180
procent (!) in 2014. Dit ls gevolg van nieuwe tekorten de komende jaren en
doordat, afgezet tegen een kleinere economie, de schuld in relatieve omvang
snel toeneemt.
Andere belangen...
Naast de belangen van de PIIGS-landen zelf spelen er grote andere belangen van
partijen die er baat bij hebben dat de eurozone (in ieder geval voorlopig)
intact blijft. Zo hebben Duitse banken enkel naar Griekenland en Ierland een
exposure van circa 250 miljard dollar. Blijft Griekenland en / of Ierland in
gebreke, dan hebben de Duitse banken een probleem. Grote kans dat de Duitse
overheid ze dan weer eens mag komen redden.
En interessant om te weten: Duitse banken rekenen nu nog alsof er totaal niets
aan de hand is. Griekse staatsobligaties die de markt op een koers van 65
procent waardeert staan bij Duitse banken op een koers van 100 procent in de
boeken. Boekhoudkundig is er vooralsnog geen wolkje aan de lucht dus.
Nederlandse banken hanteren overigens exact dezelfde rekenwijze.
Uiteraard profiteert de Duitse economie zelf ook van de export naar de maar
weinig competitieve PIIGS-landen. Ook China heeft er veel baat bij dat de
euro intact blijft. China heeft namelijk een Europese exposure van circa 800
miljard dollar, en om te voorkomen dat de zaak ineenstort heeft China zich
een tijdje terug al gemeld als koper van Griekse obligaties.
Net als de Duitse banken hebben ook de Nederlandse banken een aanzienlijke
exposure naar de PIIGS-landen en wel ter grootte van 33 procent van de
totale Nederlandse economie.
Door via het Europese noodfonds mee te helpen aan 'tijdelijke noodleningen'
voor de PIIGS-landen, winnen de Nederlandse en Duitse overheid vooral tijd.
Tijd die nodig is, zodat onze banken - nog maar amper de kredietcrisis te
boven - weer wat vet op de botten kunnen krijgen.
Uitstel, geen afstel
Overigens is het goed te benadrukken dat de landen in de periferie van Europa
niet enkel met hun schulden (of de rentelast daarop) in de maag zitten.
Vanwege de forse begrotingstekorten, de rentebetalingen nog buiten
beschouwing gelaten, zullen zij nog vele jaren lang fors op alle denkbare
uitgaven moeten bezuinigen. En tevens zullen zij de belastingen flink moeten
verhogen.
Grote kans dat dit hun toch al kwakkelende economieën verder onder druk zet.
Door ten koste van alles deel van de eurozone te willen blijven uitmaken,
tekenen de PIIGS-landen er zelf voor nog vele jaren in een staat van
depressie en hoge werkloosheid door te modderen.
De landen zullen nog jaren aan het geldinfuus van de ECB en het IMF liggen. De
kapitaalmarkten hebben, anders dan politici, namelijk al lang ingezien dat
de situatie vrijwel onhoudbaar is, en zijn niet of nauwelijks nog bereid de
PIIGS-landen tegen redelijke tarieven van geld te voorzien. Anders gesteld:
Europa zal naar alle waarschijnlijkheid steeds meer leningen aan de
PIIGS-landen moeten gaan garanderen. Met name de Duitse bevolking lijkt daar
steeds minder trek in te krijgen.
Vanwege de lage arbeidsproductiviteit, hoge schuldquote, grote
begrotingstekorten en een forse werkloosheid, is het voor de landen in de
periferie van Europa wellicht niet eens zo'n gek plan zelf maar te overwegen
om uit de euro te stappen. Zij kunnen dan hun schulden herstructureren, hun
munt devalueren en geholpen door een aantrekkende export langzaam maar zeker
de weg naar herstel inzetten.
Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van 's
werelds beste beleggers en is tevens oprichter van
warrenbuffett.nl over de beleggingsstrategie van Warren Buffett.
Lees ook:
degelijk geld
tegen
wel
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl